بررسی تاریخچه اولین چاپ‌خانه ایران، پنج قرن پیش از میلاد وارد ایران شد. یعنی از زمان هخامنشیان که برای تایید احکام و فرمان‌های حکومتی خود از مهرهای سلطنتی استفاده می‌کردند.

ورود واژه چاپ به زبان فارسی نیز مربوط به اواخر قرن هفتم هجری و پول‌های کاغذی که به آن چاو یا کاو می‌گفتند، می‌باشد.

در زمان فتحعلیشاه قاجار و عباس میرزای نایب‌السلطنه، صنعت چاپ در ایران به طور جدی آغاز شد از آنجایی که حکومت عباس میرزا در تبریز و نزدیک عثمانی بود، باعث آشنایی او با برخی از صنایع آنجا شد.

سرانجام با پیگیری‌های او که خواهان پیشرفت نظامی و سیاسی بود، بنای اولین چاپ‌خانه ایران به زبان فارسی و با روش سربی به نشر کتاب‌های آگاهی‌دهنده و به ویژه کتاب‌های علمی پرداخت، گذاشته شد.

دستگاه‌های چاپ که به ایران آورده شدند چاپ حروفی (سربی) بودند اما این نوع چاپ، ایراداتی نیز داشت که این خود باعث پیدایش چاپ سنگی شد. چاپ‌های سربی دارای کیفیت خوبی نبودند و با نادرستی املایی و مشکلاتی هم چون کم‌رنگی و پاک شدن خطوط مواجه بودند.

این ایرادات وقتی که در کنار نوشته‌های دست‌نویس با خط نستعلیق و دیگر خطوطی که دارای کیفیت عالی بودند قرار می‌گرفت بیشتر خود را نشان می‌داد و بدیهی است که مردم به متون دست‌نویس بیشتر بها می‌دادند.

پیدایش چاپ تصویری

در زمان محمدشاه قاجار، چاپ تصویری به ایران راه یافت. نخستین کتاب شناخته شده‌ای که با تصاویر چاپ شده مزین شد، کتاب «لیلی و مجنون» بود که در سال ۱۲۵۹ هجری قمری به چاپ رسیده است. چهار صفحه از این کتاب چهار تصویر دارد که با مرکب چاپ ترسیم و با دست رنگ شده‌اند.

پس از آن در سال ۱۲۶۴هجری قمری دیوان اشعار فضولی بغدادی را با بیست تصویر به چاپ رساندند، روزنامهٔ وقایع اتفاقیه به عنوان اولین روزنامهٔ دولتی و دومین روزنامهٔ ایرانی نیز از شماره ۴۷۰ (مورخ پنج شنبه ۲۱ محرم ۱۲۷۷) به بعد، مصور چاپ شده‌است.

در مدت چهار سال ۸۸ شماره آن را مصور چاپ کرده‌اند. از آن پس، بهره‌گیری از چاپ مصور به تدریج در روزنامه‌های دیگر نیز رواج یافت.

نامگذاری روز ملی صنعت چاپ

با گذشت زمان همه متوجه اهمیت صنعت چاپ شدند و نامگذاری روز ۱۱ شهریورماه به‌عنوان روز ملی صنعت چاپ در تقویم ایرانیان در سال ۱۳۸۲ و با تلاش‌ اسدالله جامی (مدیر کل وقت دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) انجام شد.

در آن زمان اهالی صنعت چاپ به شورای فرهنگ عمومی درخواست‌ دادند و توضیحات بسیاری برای لزوم ورود این روز در تقویم مطرح کردند تا در نهایت این شورا به این نتیجه رسید که روز ملی صنعت چاپ به رسمیت شناخته شود .

و این‌گونه ۱۱ شهریورماه به‌ عنوان روز ملی صنعت چاپ در تقویم نامگذاری شد.

تاریخچه چاپ و چاپخانه در ایران